جرس: کانال پنج تلویزیون (شبکه استان تهران) را در اختیار مسعود ده نمکی از سرکردگان سابق انصار حزب الله گذاشته اند تا هرشب نوروز بخشی از مجموعه طنزسطحی و نازل خود "دارا و ندار" را برای مردم به نمایش بگذارد که درآن "دارا" خانواده ای است تازه به دوران رسیده، ندید بدید و کم سواد که جوانان در آن همه "سبزند"، یعنی یا روسری سبزدارند یا پیراهن سبز می پوشند و حرفهای بی معنی می زنند! جایزه ده نمکی و دوستانش هم برای رویاروئی اینگونه با جنبش سبز مردم ایران، علاوه بر دریافت میلیونها تومان دستمزد بابت این کار، دعوت و تبلیغ برای بازیگرانش در برنامه ویژه تحویل سال نو و نمایش دوگانه "اخراجی ها" از تلویزیون است که بابت آنها نیز میلیونها تومان دستخوش می گیرد.
در آن سو اما، به فاصله اندکی از مرکز پخش صدا و سیما، دو تن از نامدارترین فیلمسازان و هنرمندان ایرانی "نوروز" و جشن سال نو را دور از خانواده و دوستانشان در زندان اوین به سرمی برند و تعطیلات را بدون اینکه اجازه ملاقات با عزیزانشان را داشته باشند، در سلول انفرادی بسر می آورند تا دنیا بداند هنر از نظر گروهی که امروز بر ایران حکومت می کند، همان است که ده نمکی و امثال او ارائه می دهند و اطاعت بی چون و چرا ازصاحبان قدرت را تبلیغ می کنند. در این "هنر" حکومتی، جائی برای آزادی و آزادگی نیست وگرنه همچون محمد نوری زاد و جعفر پناهی جائی بهتر از زندان اوین برای هنرمند وجود ندارد!
نوری زاد، فیلمساز و نویسنده مسلمان و معتقدی که جرمش این است که چند نامه سرگشاده به "رهبر" نوشته و در خطابی محترمانه نسبت به آنچه در کشور می گذرد به او هشدار داده است، دوم فروردین و پس از 93 روز بازداشت توانست طی تماس تلفنی با خانه، به همسر و دختر خود بگوید که مردانه بر عهد خود ایستاده و امیدوار است که بتواند دوران محکومیت خود را با آبرو سپری کند. پناهی نیز 27 اسفند در گفت و گوئی تلفنی با طاهره سعیدی همسرش گفته بود با اینکه همچنان در سلول انفرادی به سر می برد اما نمی خواهد هیچ اقدام اضافی برای آزادی او انجام گیرد: "مگر دیگر زندانیان سیاسی کس و کاری در جهان دارند؟ دوست دارم زندگی منهم شبیه دیگر زندانیان سیاسی ادامه پیدا کند."
یکماه در انفرادی اوین
جعفرپناهی فیلمساز نامدار و برجسته ایرانی را در نخستین ساعات بامداد یازده اسفند همراه همسر، دختر و همه میهمانانش دستگیر کردند ودر آغاز گفتند که جرم آنها هنری یا سیاسی نیست. اما پس از ساعاتی، سایت "تابناک" از زبان یک "منبع آگاه" نوشت که این گروه در خانه پناهی مشغول ساختن فیلمی علیه نظام بودند "که با هوشیاری دستگاههای امنیتی و با عملیات به هنگام، او و همکارانش دستگیر شدند." شایع بود که این فیلم بازسازی وقایع بازداشتگاه مخوف کهریزک است. اما بفاصله کوتاهی همه این گروه و پس از چند روز آخرین آنها "محمد رسول اف" آزاد شدند و پناهی تنها در زندان ماند؛ با این سوال که اگر جرم این گروه هنری یا سیاسی نبوده و فیلمی هم علیه نظام نمی ساخته اند که آزاد شده اند، پس دراین میان چرا پناهی را همچنان در سلول انفرادی نگاه داشته اند؟
این سوال در مورد نوری زاد هم وجود دارد و جواب در حقیقت همان است که دادستان دادگاه انقلاب تهران گفته: تا زمانی که افکار این هنرمندان مهار نشود جایشان در زندان است. زندان آنان اینک "اوین" نام دارد، اما به گفته پناهی در مصاحبه با بخش فارسی تلویزیون بی.بی.سی. که چند روز پیش از بازداشتش انجام شده، او که اجازه ندارد در کشور خود فیلم بسازد، در حقیقت در خانه خود زندانی است. دلیل زندانی شدن، ممنوع الخروج بودن و اجازه کار و فعالیت نداشتن هم این است که آنان آستان بوس درگاه "رهبر معظم" و ولایت مطلقه ایشان نیستند وبه خواست حکومت، حقیقت را کتمان نمی کنند و دروغ نمی گویند.
چند روز پس از بازداشت پناهی، دیده بان حقوق بشر طی نامه ای به قوه قضائیه ایران نوشت که یا اتهام این فیلمساز را به روشنی اعلام کنند یا او را فوری آزاد سازند. پس از آن عباس کیارستمی چهره جهانی سینمای ایران که روزگاری پناهی دستیار او بود، در نامه سرگشاده ای ضمن اعتراض به سیاست های وزارت ارشاد نوشت "آرزوی محال که محال نیست. منهم آرزو می کنم در کشور من هیچ هنرمندی بخاطر کار هنری در بند نباشد." اما بهمن قبادی دیگر فیلمساز برجسته ایرانی معتقد است سرنخ دیگر دست وزارت ارشاد نیست و این مسائل ریشه درنهادهای بالاتر دارد.
قبادی فیلمساز کرد ایرانی که او نیز مدتی ممنوع الخروج بود و پس از نمایش فیلم بدون مجوز خود "کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد" در جشنواره سینمائی کن، جلای وطن کرد واینک در کردستان عراق به فعالیت مشغول است، در گفت و گوئی با در مورد زندانی شدن همکار و دوستش جعفر پناهی می گوید: :اینها تازه متوجه اهمیت و تاثیر هنر زیر زمینی شده اند و می خواهند ریشه آنرا بخشکانند. برای مقابله اما کار از کار گذشته است و این روند خاموش نخواهد شد، چون نسل دیگری در راه است که چندین برابر از من و پناهی شجاع تر است و بسیار هوشمندانه راه خود را باز می کند."
اعتراض ها و تلاشها
پس از نامه های دیده بان حقوق بشر و عباس کیارستمی، اعتراضها و تلاشهای جهانی برای آزادی جعفر پناهی آغاز شد:
هفدهم اسفند: تعدادی از سینماگران ایران با خانواده پناهی دیدار و از آنان دلجوئی کردند. در میان آنان فیلمسازان نامداری چون تهمینه میلانی، اصغر فرهادی، سامان مقدم و کامبوزیا پرتوی دیده می شدند. همان روز حزب سوسیالیست فرانسه در اعتراض به بازداشت پناهی حکومت جمهوری اسلامی را به داشتن سیاستهای سرکوبگرانه و زندانی کردن فعالان سیاسی، نویسندگان و روزنامه نگاران، وکلا و دانشجویان متهم کرد و خواستار آزادی جعفر پناهی شد.
هیجدهم اسفند: 227 تن از فیلمسازان، سینماگران، روشنفکران، هنرمندان و نویسندگان معتبر دنیا از کشورهای مختلف خواستار آزادی جعفر پناهی و محمد رسول اف شدند. رسول اف در آن هنگام همراه پناهی در زندان بود. در این نامه آمده است: "هیچ دلیلی برای دستگیری و زندانی کردن این کارگردان مطرح بین المللی وجود ندارد و این فیلمساز جهانی هم اکنون هزینه شجاعت و جرات خود را در انعکاس صدای مردم ایران و عقاید و مطالبات آنان را پرداخت می کند." در این نامه به دستگیری چند ماه قبل پناهی بر مزار شهید "ندا آقا سلطان" اشاره شده و از رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی خواسته شده است به بازداشت "غیر منصفانه" و "ناعادلانه" این فیلمساز ایرانی پایان دهد، چرا که " در یک جامعه متمدن و امروزی، هنگامی که رفتار و اعمال حاکمان بوسیله هنرمندان جامعه زیر سوال برود و انکار شود، عملا تمدن آن جامعه مورد شک و انکار واقع می شود."
بیست و پنج اسنفند: پس از نمايش فيلم "كارنامه 40 ساله" که مانی حقیقی آنرا در مورد زندگی و کار داریوش مهرجوئی ساخته است، بیش از پنجاه نفر از کارگردانان و بازیگران سینمای ایران در نامه ای خطاب به مسئولین ذیربط نوشتند: "پاسخ ساخت فيلم، هرچند بدون مجوز، بازداشت و سلول انفرادي نيست. ما امضاكنندگان اين نامه مصرانه انتظار داريم كه وزراي فرهنگ و ارشاد اسلامي، اطلاعات و رياست محترم قوه قضائيه تا پيش از پايان سال و در آستانه عيد نوروز موجبات آزادي هنرمنداني را كه تنها گناهشان ساخت فيلم است، فراهم آورند."
اين نامه را هنرمنداني همچون محمد سرير، فرهاد توحيدي، اصغر فرهادي، رخشان بني‌اعتماد، مجتبي ميرطهماسب، ماني حقيقي، شادمهر راستين، سارا قرچه داغي، ابراهيم مختاري، حميرا رياضي، بهمن كيارستمي، مهتاب نصيرپور، محمد رحمانيان، مهناز افضلي،كامبوزيا پرتوي، فاطمه معتمدآريا، محسن عبدالوهاب، ناصر صفاريان، بهرام عظيم پور، مهرداد لشگري، سعيد ابراهيم زاده، آناهيتا آبا، محس اميريوسفي، كامران شيردل و تعدادی دیگر امضا کرده بودند.
سی اسفند: تعدادی از سینماگران ایران به نشانه همدردی با جعفر پناهی و محمد نوری زاد و خانواده آنها، لحظه تحویل سال را در کنار خانواده دیگر زندانیان سبز دربند در مقابل زندان اوین پای سفره هفت سین نشستند و برای آزادی آنان دعا کردند. بهمن فرمان آرا، تهمینه میلانی، مجتبی میر تهماسب و شادمهر راستین از جمله این سینماگران بودند.
سوم فروردین: در ادامه اعتراضات داخلی و خارجی به بازداشت و زندانی کردن محمد نوری‌زاد و جعفر پناهی، چهل و پنج کارگردان، بازیگر و هنرمند برجسته وصاحب نام ایرانی، با انتشار نامه‌ای سرگشاده خواستار آزادی این دو هنرمند منتقد و دیگرزندانیانی شدند که به دلیل اعتراض به نقض حقوق اجتماعی، صنفی و شهروندی در بازداشت به سر می‌برند. در این نامه ضمن احترام به "حق اعتراض به نقض حقوق اجتماعی و صنفی و شهروندی برای همه افراد جامعه" و محترم بودن "حق آزادی بیان و خلاقیت شغلی"، امضا کنندگان خواستار"آزادی نامشروط" محمدنوری‌زاد و جعفرپناهی و همه کسانی شدند که به دلايل فوق در بازداشت به سر می‌برند.
آنان ضمن پرسش از حاکمان کشور و بیان این نکته که "آيا جز زور و فشار و بند راهی برای اداره‌جامعه نيست و نمی‌توان با اصلاحِ امور در راستای خواسته‌های طبيعی و قانونی و صنفی مَردُم، جای تشديد فضای مرگ و دلهره و دلسردی و نوميدی، جامعه‌ای شاد و خلاق و اميدوار و سرزنده داشت؟"، به وضعیت فعلی انتقاد کرده و با اشاره به حلول سال نو خطاب به مسئولین نوشتند: "آیا سال نو وقت تجديدنظر درنحوه‌ی رفتار با مَردُم، و دگرگون‌کردنِ حال به بهترين احوال نمی باشد؟"
در میان امضا کنندگان اسامی چهرهای درخشان سینما و تئاتر ایران همچون رخشان بنی‌اعتماد، بهرام بيضايی، کيومرث پوراحمد، ناصر تقوايی، هما روستا، حميد سمندريان، خسرو سينايی، اصغر فرهادی، مسعود کیمیائی، فاطمه معتمدآريا وتهمينه ميلانی دیده می شود.
مازیار میری: با افتخاراتمان اینگونه رفتار نکنیم
ششم فروردین: "خبر آنلاین" نامه ای از مازیار میری دیگر فیلمساز صاحب نام ایرانی و خالق آثاری چون "کتاب قانون"، "قطعه ناتمام" و مجموعه باارزش و پربیننده "شمس العماره" منتشر کرده است، نامه ای خواندنی و اندیشیدنی از یک فیلمساز سبز دیگر: "این روزها که بطور تصادفی در شهر ونیز ایتالیا هستم و به صورت تصادفی و همزمان جعفر پناهی در زندان!!! از زندان قدیمی و معروف میدان سان مارکو دیدن کردم. در طول بازدید از این موزه ای که روزانه بیش از دویست هزار نفر از آن بازدید می کنند، راهنمای ما مدام از نماد صلح و آرامش و دوستی برایمان گفت و وعده داد که در پائین ترین طبقه تصویری را خواهیم دید که زمان قدیم برای زندانیان پنجرهای رو به شهر اختصاص داده بودند که مدام در طول دوران محکومیت نماد شهر ونیز یعنی شیر بالدار را که همان نماد صلح و عدالت است، مقابل چشم داشته باشند و با باور این تصویر آزادی، دوران زندان را سپری کنند و باز چه تصادفی که صاحب شیر طلای شهر ونیز یعنی همان نماد صلح و عدالت و آرامش خود را در حبس میبیند و بیپنجرهای به سوی شهر!!!
نامه میری چنین پایان یافته است: "پناهی با باور مفهوم این شیر بالدار آن را به خیابانهای باغ فردوس برد و آن را تحویل موزه سینما داد تا شاید همگان به آن باور برسیم. کاش باورش کنیم که باور صلح دارد و باورش کنیم زیرا اینجا هر ایرانی با دیدن شیر بالدار یعنی همان نماد صلح و آرامش بیاختیار به برندهاش یعنی جعفر پناهی افتخار میکند. با افتخاراتمان اینگونه رفتار نکنیم."
